Search This Blog

Monday, October 15, 2012

არსებითი სახელი

   საგნის აღმნიშვნელ სიტყვას არსებითი სახელი ჰქვია.
   მისი ჯგუფებია:
1. ვინ ჯგუფისა და რა ჯგუფის სახელები 
    ვინ დაესმის ადამიანებს, რა - ყველა დანარჩენს, მაგრამ ზოგიერთ შემთხვევაში ერთი და იგივე სიტყვა შეიძლება იყოს როგორც რა ჯგუფისა, ისე ვინ ჯგუფისა.
მაგ: ბებიამ სიამოვნებით გაიხსენა თავისი ახალგაზრდობა - რა?
       ძალიან მოწონს ჩვენი სკოლის ახალგაზრდობა - ვინ?

2. სულიერთა და უსულოთა სახელები
    სულიერი ეწოდებასაკუთარი ძალით მოძრავ ცოცხალ არსებას; მაგ: ადამიანები, ფრინველები, ცხოველები...
    უსულო ჰქვია ისეთ საგანს, რომელსაც თავისი ძალით მოძრაობა არ შეუძლია; მაგ: ხე, ქვა, მდინარე, სახლი...

3. საკუთარი და საზოგადო სახელები
    საკუთარია სახელი, რომელიც ერთ რომელიმე საგანს ჰქვია, საზოგადო კი ერთნაირ საგანთა საერთო სახელია; მაგ: ქალაქი - საზოგადო, თბილისი - საკუთარი.
    გეოგრაფიული სახელები იწარმოება -ეთ ბოლოსართისა და სა - ეთ, სა - ო თავსართ-ბოლოსართის საშუალებით; მაგ: საბერძნეთი, საქართველ, სვანეთი...

4. კონკრეტული და აბსტრაქტული სახელები
    კონკრეტულია სახელი, თუ ის აღნიშნავს ნივთიერი სახის მქონე საგანს; მაგ: მერხი, წიგნი, მერცხალი, ჰაერი.
    აბსტრაქტულია სახელი, თუ ის აღნიშნავს ისეთ რამეს, რომელსაც ნივთიერი სახე არ გააჩნია. მისი მაწარმოებლებია -ება, -ობა, სი - ე; მაგ: სიბრძნ, გულწრფელობა, ბედნიერება...



5.კრებითი სახელები
   კრებითია სახელი, რომელიც აღნიშნავს ერთგვარ საგანთა კრებულს, მაგ: ფარა, ჯოგი, ხროვა, გუნდი... იწარმოება -ნარ ბოლოსართით, მაგ: ნაძვნარი, ფიჭვნარი...
   მაგრამ სხვადასხვა შემთხვევაში ერთი და იგივე შეიძლება ერთ საგანს აღნიშნავდეს, შეიძლება - მრავალს; მაგ:
   თედოს ცხვარი დაეკარგა - მხოლობითი;
   ფერდობზე ცხვარი შეფენილიყო - კრებითი.

6. ნივთიერებათა სახელები
    ნივთიერებათა სახელების დათვლა და ცალკე ერთეულებად წარმოდგენა არ ხერხდება; მაგ: ოქრო, ვერცხლი, რძე, თაფლი, ქარვა, ქვანახშირი, კირი... ისინი შეიძლება აიწონოს ან გაიზომოს.
 
7. მოქმედების სახელები
    ბევრი სიტყვა მოქმედებას აღნიშნავს, მაგრამ წინადადებაში ისეა გამოყენებული, როგორც არსებითი სახელი და მიგებს კითხვაზე რა? მაგ: ჭრა, კერვა, კეთება, დგომა, მღერა...

8 კნინობით-ალერსობითი სახელები
   კნინობით-ალერსობითი სახელები ძირეული სიტყვით აღნიშნულ საგანს შემცირებულად წარმოგვიდგენს. მაწარმოებლებია:
- ჩიტ, დედოფალ...
აკ - გორაკი, წიგნაკი...
ია - დაია, ბიძია...
იკო - დედიკო, თამრიკო...
ილო - მამილო, დედილო...
უნა - ფისუნა, ჩიტუნა...
უნია- დათუნია, კაცუნია...
იკელა - ზურიკელა, დათიკელა...

9. უცხოაფიქსიანი არსებითი სახელები
    მაწარმოებლებია - იზმ, - ისტ.
    -იზმ აღნიშნავს მოძღვრებას, -ისტ - მიმდევარს.
   მაგ: ტურიზმი-ტურისტი...

10.სინონიმური, ომონიმური, ანტონიმური არსებითი სახელები
     სინონიმები ეწოდება ბგერითი შედგენილობით განსხვავებულ, შინაარსით ერთნაირ სიტყვებს; მაგ: კომში-ბია, დროშა-ალამი, ვირი-სახედარი-კარაული...
     ომონიმები ეწოდება ბგერითი შედგენილობით ერთნაირ, შინაარსით გასხვავებულ სიტყვებს; მაგ: ბარი(ღამის ბარი)-ბარი(სამუშაო იარაღი)-ბარი(მთა და ბარი)...
     ანტონიმები ეწოდება საპირისპირო მნიშვნელობის მქონე სიტყვებს; მაგ: მაღალი-დაბალი, დიდი-პატარა...

4 comments:

  1. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  2. სად არის გეორაფიული?

    ReplyDelete
  3. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  4. so good site🥹🥹

    ReplyDelete