Search This Blog

Thursday, May 9, 2013

გალაკტიონ ტაბიძე (ლექსები)

                                                      მთაწმინდის მთვარე

ჯერ არასდროს არ შობილა მთვარე ასე წყნარი!
მდუმარებით შემოსილი შეღამების ქნარი
ქროლვით იწვევს ცისფერ ლანდებს და ხეებში აქსოვს...
ასე ჩუმი, ასე ნაზი ჯერ ცა მე არ მახსოვს!
მთვარე თითქოს ზამბახია შუქთა მკრთალი მძივით,
და, მის შუქში გახვეული მსუბუქ სიზმარივით,
მოჩანს მტკვარი და მეტეხი თეთრად მოელვარე...
ოჰ! არასდროს არ შობილა ასე ნაზი მთვარე!
აქ ჩემს ახლო აკაკის ლანდს სძინავს მეფურ ძილით,
აქ მწუხარე სასაფლაოს, ვარდით და გვირილით,
ეფინება ვარსკვლავების კრთომა მხიარული,
ბარათაშვილს აქ უყვარდა ობლად სიარული...

და მეც მოვკვდე სიმღერებში ტბის სევდიან გედად,
ოღონდ ვთქვა, თუ ღამემ სულში როგორ ჩაიხედა,
თუ სიზმარმა ვით შეისხა ციდან ცამდე ფრთები,
და გაშალა ოცნებათა ლურჯი იალქნები;
თუ სიკვდილის სიახლოვე როგორ ასხვაფერებს
მომაკვდავი გედის ჰანგთა ვარდებს და ჩანჩქერებს,
თუ როგორ ვგრძნობ, რომ სულისთვის, ამ ზღვამ რომ აღზარდა,
სიკვდილის გზა არ-რა არის, ვარდისფერ გზის გარდა;
რომ ამ გზაზე ზღაპარია მგოსანთ სითამამე,
რომ არასდროს არ ყოფილა ასე ჩუმი ღამე,
რომ, აჩრდილნო, მე თქვენს ახლო სიკვდილს ვეგებები,
რომ მეფე ვარ და მგოსანი და სიმღერით ვკვდები,
რომ წაჰყვება საუკუნეს თქვენთან ჩემი ქნარი...
ჯერ არასდროს არ შობილა მთვარე ასე წყნარი!.
                                                                მე და ღამე
ეხლა, როცა ამ სტრიქონს ვწერ, შუაღამე იწვის, დნება,
სიო, სარკმლით მონაქროლი, ველთა ზღაპარს მეუბნება.

მთვარით ნაფენს არემარე ვერ იცილებს ვერცხლის საბანს,
სიო არხევს და ატოკებს ჩემს სარკმლის წინ იასამანს.

ცა მტრედისფერ, ლურჯ სვეტებით ისე არის დასერილი,
ისე არის სავსე გრძნებით, ვით რითმებით ეს წერილი.

საიდუმლო შუქით არე ისე არის შესუდრული,
ისე სავსე უხვ გრძნობებით, ვით ამ ღამეს ჩემი გული.

დიდი ხნიდან საიდუმლოს მეც ღრმად გულში დავატარებ,
არ ვუმჟღავნებ ქვეყნად არვის, ნიავსაც კი არ ვაკარებ.

რა იციან მეგობრებმა, თუ რა ნაღველს იტევს გული,
ან რა არის მის სიღრმეში საუკუნოდ შენახული.

ვერ მომპარავს ბნელ გულის ფიქრს წუთი წუთზე უამესი,
საიდუმლოს ვერ მომტაცებს ქალის ხვევნა და ალერსი;

ვერც ძილის დროს ნელი ოხვრა, და ვერც თასი ღვინით სავსე,
ვერ წამართმევს მას, რაც გულის ბნელ სიღრმეში მოვათავსე.

მხოლოდ ღამემ, უძილობის დროს სარკმელში მოკამკამემ,
იცის ჩემი საიდუმლო, ყველა იცის თეთრმა ღამემ.

იცის - როგორ დავრჩი ობლად, როგორ ვევნე და ვეწამე,
ჩვენ ორნი ვართ ქვეყანაზე: მე და ღამე, მე და ღამე!
          
                                                                     თოვლი     
მე ძლიერ მიყვარს იისფერ თოვლის 
ქალწულებივით ხიდიდან ფენა: 
მწუხარე გრძნობა ცივი სისოვლის 
და სიყვარულის ასე მოთმენა.
ძვირფასო! სული მევსება თოვლით: 
დღეები რბიან და მე ვბერდები! 
ჩემს სამშობლოში მე მოვვლე მხოლოდ 
უდაბნო ლურჯად ნახავერდები.
ოჰ! ასეთია ჩემი ცხოვრება: 
იანვარს მოძმედ არ ვეძნელები, 
მაგრამ მე მუდამ მემახსოვრება 
შენი თოვლივით მკრთალი ხელები.
ძვირფასო! ვხედავ... ვხედავ შენს ხელებს, 
უღონოდ დახრილს თოვლთა დაფნაში. 
იელვებს, ქრება და კვლავ იელვებს
ამიტომ მიყვარს იისფერ თოვლის 
ჩვენი მდინარის ხიდიდან ფენა, 
მწუხარე გრძნობა ქროლვის, მიმოვლის 
და ზამბახების წყებად დაწვენა.
თოვს! ასეთი დღის ხარებამ ლურჯი 
და დაღალული სიზმრით დამთოვა. 
როგორმე ზამთარს თუ გადავურჩი, 
როგორმე ქარმა თუ მიმატოვა!
არის გზა, არის ნელი თამაში... 
და შენ მიდიხარ მარტო, სულ მარტო! 
მე თოვლი მიყვარს, როგორც შენს ხმაში 
ერთ დროს ფარული დარდი მიყვარდა!
მიყვარდა მაშინ, მათრობდა მაშინ
მშვიდი დღეების თეთრი ბროლება, 
მინდვრის ფოთლები შენს დაშლილ თმაში 
და თმების ქარით გამოქროლება.
მომწყურდი ახლა, ისე მომწყურდი, 
ვით უბინაოს - ყოფნა ბინაში... 
თეთრი ტყეების მიმყვება გუნდი 
და კვლავ მარტო ვარ მე ჩემს წინაშე.
თოვს! ამნაირ დღის ხარებამ ლურჯი 
და დაღალული ფიფქით დამთოვა. 
როგორმე ზამთარს თუ გადავურჩი! 
როგორმე ქარმა თუ მიმატოვა!.
                                       სილაჟვარდე ანუ ვარდი სილაში
დედაო ღვთისავ, მზეო მარიამ!
როგორც ნაწვიმარ სილში ვარდი,
ჩემი ცხოვრება გზა სიზმარია
და შორეული ცის სილაჟვარდე.
შემოიღამებს მთის ნაპრალები,
და თუ როგორმე ისევ გათენდა -
ღამენათევი და ნამთვრალევი,
დაღლილ ქალივით მივალ ხატებთან!
ღამენათევი და ნამთვრალევი
მე მივეყრდნობი სალოცავ კარებს,
შემოიჭრება სიონში სხივი
და ტეტრ ოლარებს ააელვარებს.
და მაშინ ვიტყვი: აჰა! მოვედი
გედი დაჭრილი ოცნების ბაღით!
შეხედე, დასტკბი ყმაწვილურ ბედის
დაღლილ ხელებით წამებულ სახით.
შეხედე! დასტკბი! ჩემი თვალები,
წინათ რომ ფეტქდნენ ცვრებით, იებით -
ღამენათევი და ნამთვრალევი
სავსეა ცრემლთა შურისძიებით!
დასტკბი! ასეა ყველა მგოსნები?
შენს მოლოდინში ასეა ყველა?
სული, ვედრებით განაოცები,
შენს ფერხთ ქვეშ კვდება, როგორც პეპელა.
სად არის ჩემთვუს სამაგიერო?
საბედნიერო სად არის სული?
ვით სამოთხიდან ალიგიერი,
მე ჯოჯოხეთით ვარ დაფარული!
და როცა ბედით დაწყევლილ გზაზე
სიკვდილის ლანდი მომეჩვენება,
განსასვენებელ ზიარებაზე
ჩემტან არ მოვა შენი ხსენება!
დავიკრეფ ხელებს და გრიგალივით
გამაქანებენ სწრაფი ცხენები!
ღამენათევი და ნამთვრალები
ჩემს სამარეში ჩევესვენები.
დედაო ღვთისავ, მზეო მარიამ!
როგორც ნაწვიმარ სილაში ვარდი,
ჩემი ცხოვრება გზა სიზმარია
და შორეული ცის სილაჟვარდე.

                                                        ქებათაება ნიკორწმინდას
აქვს მკერდს მიდებული 
ქნარი, - როგორც მინდა - 
ჩემთვის დიდებული 
სხივი გამობრწყინდა. 
მკვიდრად ააშენა, 
ვინაც ააშენა 
და ცით დაამშვენა 
დიდი ნიკორწმინდა.
გზნებით დამკარგავი 
გრძნეულ ჩუქურთმებით, 
ქარგით დამქარგავი 
ნაზი შუქურ-თმებით, 
ნეტა ვინ აზიდა, 
ან როგორ აზიდა, 
რა ხელმა აზიდა
მაღლა ნიკორწმინდა!
რა განძი გვქონია, 
რა მხნე, რა მდიდარი, 
ჟღერს ქვის ჰარმონია - 
დარობს რამდი-დარი. 
კარგად გამოჰკვეთა, 
ვინაც გამოჰკვეთა 
სიბრძნით გამოჰკვეთა 
მძლავრი ნიკორწმინდა.
აქ რომ თაღებია, 
სვეტთა შეკონება, 
ისე ნაგებია, 
სიზმრის გეგონება. 
ნეტა ვინ ააგო,
რა ნიჭმა ააგო, 
რა მადლმა ააგო 
სვეტი - ნიკორწმინდა!
გრძნობ - ვით დიადია 
თორმეტი სარკმელი, 
ხაზებში ანთია 
ცეცხლი მისარქმელი: 
ნეტა ვინ აანთო, 
რომ გრძნობით აანთო 
და წლებს გადაანთო 
ნათლად ნიკორწმინდა.
ხვეულთ დიადება 
ვხედავ - რა უხვია, 
დრომ მას დიადემა
რძალვით შეუხვია. 
ნეტა ვინ მოჰქარგა, 
და როცა მოჰქარგა 
შიგ მიჰკარგ-მოჰკარგა 
გზნება - ნიკორწმინდა!
მკვეთრი და მოქნილი 
ხაზთა დასრულება 
არის ამოდქმნილი - 
ნატვრის ასრულება. 
ეს ის სიმკვეთრეა, 
ეს ის სიმდიდრეა, 
რაითაც მკვიდრია 
ძეგლი - ნიკორწმინდა.
შენის სულმნათისად
ასვლა ეროვანი: 
ყელი გუმბათისა 
მაღალღეროვანი, 
ცამდის აღერილი, 
ნებით აღერილი, 
სათნოდ აღერილი 
გშვენის, ნიკორწმინდა!
მზერა ქართულია 
სივრცის დაუნჯებით, 
თვალი გართულია 
ფრთიან ფასკუნჯებით:
ფრთები, ფრთები გინდა, 
კიდევ ფრთები გინდა, 
გინდა დაეუფლო
ივრცეს, ნიკორწმინდა!
შენ, ფრთამოღუღუნეს 
ჟამთა სიმაღლეზე, 
ჩვენი საუკუნე 
გიცავს, უახლესი: 
მძლვრი ხელოვნება, 
ხალხის ხელოვნება - 
ბრწყინავს საქართველოს 
ქებად ნიკორწმინდა!

                                                                    შერიგება 
ტოტებს ქარისას გადაჰყვა მარტი, 
თეთრ ტანსაცმელში მე მოვირთვები 
და წავალ ქარში, როგორც მოცარტი, 
გულში სიმღერის მსუბუქ ზვირთებით.
დღეს ყველგან მზეა. ახლა ამ ბაღებს 
და მყინვარს, მაღალ ზრახვათა მეფეს, 
მაისი ალით ააზამბახებს, 
ვით შეყვარებულს და მეოცნებეს.
ჩვენ გვირგვინები გვაქვს ოდნავ მსგავსი, 
ლამაზი შუქთა მარადი ნთებით: 
მე - მსუბუქ დაფნის ფოთლებით სავსე, 
მყინვარს - უმძიმეს იაგუნდებით.
ამაღლდი, სულო, თეთრ აკლდამაზე 
მშვენიერების ლექსით მქებელი: 
დღეს ყველგან მზეა და სილამაზე
სიკვდილთან ჩემი შემრიგებელი!.

                                                                       ეფემერა
ცხენთა შეჯიბრებაზე ჩემი ლურჯა ცხენები
ჰქროდნენ ეფემერული და ფერადი ქარებით,
იყვნენ საუკუნენი, მაგრამ მე ვიხსენები
გაფრენილი პირველი წყების ნიაგარებით.
ვწუხვარ: ერთადერთი ვარ და ზეცაზე სწერია
ჩემი გზა და ახალი ლალის კართაგენები,
ბედი - ქროლვის გარეშე - ჩემთვის არაფერია,
ჩემთვის ყველაფერია ისევ ლურჯა ცხენები.
ჰე, ქაოსში დაკარგულს ქარი დამედევნება
ძახილით: გალაკტიონ! და ძნელია მიგნება.
სადაც ახლა ჯვარია და გვიანი მტევნები,
იქ უკვდავი მაგიის მარმარილო იქნება.
რამდენი ქარავანი, მთებზე გადამართული,
გაიშლება გამრღვევი მღვრიე უდაბნოეთის,
წვეთი სისხლის არ არის ჩემში არაქართული,
ძაფი ნერვის არ არის ჩემში არაპოეტის.
ო, რამდენი დაცხრება შურიანი თვალები,
რომ მარად იმარჯვებენ იდუმალი მშვენებით
ლექსთა შეჯიბრებაზე - მხოლოდ ინტეგრალები,
ცხენთა შეჯიბრებაზე - ისევ ლურჯა ცხენები!
აჰა! შორით მოისმის ქვეყნიური გუგუნი,
ელვა ელვას გაეკრა, დაელეკა ცას ღვარი,
გაქრა, როგორც ღუმელი, ცოდვით გადაბუგული,
უკანასკნელ ძებნათა სევდიანი საზღვარი.
კიდეები შეშლილი, ღამეები ველური
დაიტვირთონ წამებით, ღამე მთვარეს მოებას.
სულს სწყურია საზღვარი ისევ ეფემერული,
სულს სწყურია საზღვარი, როგორც უსაზღვროებას
თქვი, რას ნიშნავს ზენიტზე მდგარი შორი პალმები?
წინ! იმ უსაზღვრობაში მწუხარებას აიტან.
ჩემებრ დიდ საიდუმლოს მე იქ მივესალმები,
ყოველ მხრივ სივრცე იყოს, შველა კი - არსაიდან.
ო, უბრალო ხმებისთვის არასდროს არ მეცალა,
დაისერა მსოფლიო გამოუცნობ წყლულებით.
კოშკებს სიზმარეთისას ნისლი გადაეცალა
და იქ მიექანება სული განწირულებით.
ნეტავ ჯოჯოხეთისა დარდმა გამიყოლიოს,
სადაც ვარდებს ბაღისას მაისობა უქრება.
მძიმე ქვების ქუსლებით დავეყრდნობი პოლიუსს,
როცა ქარი მოსკდება და ცას შეემუქრება.
როგორც უხვი მემკვიდრე, ვისვრი სავსე პეშვებით
ფანტასტიურ მკვლელობებს და ოცნებას მკათათვის.
წარსულში, მომავალში წყევლით გადავეშვები,
რომ ძეგლები ავმართო მღვრიე მშვენებათათვის.
თქვენ შეხედეთ: პირველი ჩნდება მერიდიანი,
ვეძებ ისევ დაღუპვას და დავცინი სიბერეს,
წარსულს წყდება ფოთლების წყება იმედიანი,
შემოდგომის ქარვებმა გზები გადამიფერეს.
დე, თამაშის თუ ბრძოლის ვიყო ცქერით გართული,
იყოს მზეთა ორგია და მაგია მთვარისა,
ვიყო ამ ღრიანცელში მარად ხელაღმართული,
ლანდი - არაქვეყნიურ დარდით გადამწვარისა.
დამრჩეს ეს საიდუმლო, როგორც წმინდა ემბაზი,
ეფემერა მომექცეს, როგორც ღამეს ენებოს.
ცხენთა შეჯიბრებაზე! ცხენთა შეჯიბრებაზე!
ცხენთა შეჯიბრებაზე გასწით, ლურჯა ცხენებო!


No comments:

Post a Comment